شتباه بزرگ وهابیان این است که تصور مى‏کنند مفهوم توسل به اولیاء الله این است که آنها را کاشف الضر و مستقلّا سرچشمه قضاى حاجات و دفع کربات بدانند، درحالی که توسل ما به آنها برای شفاعت است نه عبادت.

خبرگزاری شبستان: توسل به ائمه معصوم (ع) یکی از نکاتی است که زمینه شبهه افکنی وهابیت علیه شیعیان را فراهم آورده تا جایی که آنها شیعه را به دلیل این توسل و تمسک مشرک می خوانند، از این رو در این نوشتار کوشیده ایم تا توسل را مفهوم شناسی کنیم.

"توسّل" در لغت به معناى انتخاب وسیله ای است که انسان را مقرّب به دیگرى کند. در لسان العرب که از کتب معروف لغت است، آمده: «وصَّلَ إلى‏ الله وسیلةً إذا عَمِل عملا تقرّب به إلیه و الوسیلة ما یتقرّب به إلى الغیر؛ «توسّل جستن به سوى خدا و انتخاب وسیله این است که انسان عملى انجام دهد که او را به خدا نزدیک کند و وسیله به معناى چیزى است که انسان به کمک آن به چیز دیگرى نزدیک مى‏شود».

تقوا، توسل و جهاد رمز رستگاری و فلاح

در قرآن واژه وسیله در دو آیه به کار رفته است. اوّل آیه 35 سوره مائده است که مى‏گوید: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ وَجَاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید! و وسیله‌ای برای تقرب به او بجوئید! و در راه او جهاد کنید، باشد که رستگار شوید!

مخاطب در این آیه همه افراد با ایمانند. در اینجا سه دستور داده شده است: نخست دستور به تقوا، دوّم دستور به انتخاب وسیله، وسیله‏اى که ما را به خدا نزدیک کند و سوّم دستور به جهاد در راه خدا. نتیجه مجموع این صفات، (تقوا و توسّل و جهاد) همان چیزى است که در آخر آیه آمده است: «لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛ این باعث فلاح و رستگارى شماست».

دوّمین موردى که وسیله در قرآن مجید به کار رفته، آیه 57 سوره اسراء است.
أُولَ?ئِکَ الَّذِینَ یَدْعُونَ یَبْتَغُونَ إِلَى? رَبِّهِمُ الْوَسِیلَةَ أَیُّهُمْ أَقْرَبُ وَیَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَیَخَافُونَ عَذَابَهُ ? إِنَّ عَذَابَ رَبِّکَ کَانَ مَحْذُورًا؛ کسانی را که آنان می‌خوانند، خودشان وسیله‌ای (برای تقرب) به پروردگارشان می‌جویند، وسیله‌ای هر چه نزدیکتر؛ و به رحمت او امیدوارند؛ و از عذاب او می‌ترسند؛ چرا که عذاب پروردگارت، همواره در خور پرهیز و وحشت است!

براى فهم معناى آیه 57 باید به آیه 56 برگردیم که مى‏فرماید: قُلِ ادْعُوا الَّذِینَ زَعَمْتُم مِّن دُونِهِ فَلَا یَمْلِکُونَ کَشْفَ الضُّرِّ عَنکُمْ وَلَا تَحْوِیلًا؛ بگو: «کسانی را که غیر از خدا (معبود خود) می‌پندارید، بخوانید! آنها نه می‌توانند مشکلی را از شما برطرف سازند، و نه تغییری در آن ایجاد کنند.»
با توجّه به جمله «قُلِ ادْعُوا الَّذِینَ» معلوم مى‏شود منظور از این آیه بت‏ها و امثال آنها نیست، چون «الذین» براى ذوى العقول (صاحبان عقل) است، بلکه منظور از آن فرشتگانى است که آنها مى‏پرستیدند یا حضرت مسیح است که گروهى به عنوان معبود پرستش او مى‏کردند. این آیه مى‏گوید نه فرشتگان و نه حضرت مسیح نمى‏توانند مشکل شما را حل کرده و کشف ضرّ کنند.

اشتباه بزرگ وهابیت...
اشتباه بزرگ وهّابیان این است که تصوّر مى‏کنند مفهوم توسّل به اولیاء الله این است که آنها را کاشف الضر بدانند یعنى برطرف‏کننده زیان‏ها و مشکلات. تصوّر مى‏کنند آنها را مستقلّا سرچشمه قضاى حاجات و دفع کربات مى‏دانند، در حالى که معناى توسّل این نیست. آیاتى که وهّابیان به آن توسّل جسته‏اند آیاتى است که درباره عبادت است، در حالى که هیچ کس اولیاء الله را عبادت نمى‏کند.

باید توجه داشت که در ماهیّت توسّل با شفاعت یکى است. آیات زیادى دلیل بر شفاعت و دو آیه هم درباره توسّل است، و جالب این که در آیه 57 سوره مائده جمله (أَیُّهُمْ أَقْرَبُ) مى‏گوید، فرشتگان و حضرت مسیح هم وسیله‏اى براى خود انتخاب مى‏کنند وسیله‏اى که نزدیک‏تر است. «هم» ضمیر جمع عاقل است یعنى به صالحین و اولیاء الله متوسّل مى‏شوند. هر کدام از این صالحین که به خدا نزدیک‏ترند.
به هر حال باید روشن شود که توسّل به اولیاء الله چیست؟ آیا عبودیّت و پرستش آنهاست؟

آنها در پیشگاه خدا براى کسى که به آنها متوسّل شده شفاعت مى‏کنند، درست مثل این است که بخواهیم به در خانه شخص بزرگى برویم و او ما را نمى‏شناسد. از شخصى که ما را مى‏شناسد و با آن شخص بزرگ آشناست، خواهش مى‏کنیم که همراهمان بیاید و شفاعت کند. این کار نه عبودیّت است و نه استقلال در تأثیر.

تاکید قرآن بر توسل برای شفاعت

اگر در توسل و شفاعت به شیء یا چیز توسل شده با نگاه استقلالی بنگریم و آن را مستقل در تاثیر بدانیم به این نحو که بدون اذن خداوند و خواست الهی تاثیر داشته باشد و یا آنکه در توسل و شفاعت شیء و شخص متوسل شده را عبادت کنیم، آنگاه توسل و شفاعت رنگ شرک به خود می گیرد و الا توسل و شفاعت نه تنها شرک نیست بلکه در قرآن به چنین توسل و شفاعتی صراحتا اشاره شده است.